Càrola Rietdijk

‘Ben jij ook een multipotentialist?’ blogde ik een tijdje geleden. Het riep veel reacties op. Ik merkte een soort opluchting bij mensen die zich herkenden in het beeld van de generalist, die zich op meerdere terreinen begeeft, niet wil kiezen, veelzijdig is en het vaak lastig vindt uit te leggen wat hij nou precies doet. Jezelf omschrijven is namelijk best lastig als je een multipotentialist bent. “Je moet je focussen en maak eens een keuze!”, roept de buitenwereld. Zo kun je ook echt gaan twijfelen aan jezelf als je weer een nieuwe interesse wilt delen met iemand en dan een onbegrepen blik krijgt. En wat een eindstreep voor de multipotentialist is, zien de meeste mensen als opgeven. Leg dan nog maar eens uit waarom jij je koers wijzigt.

Flierefluiter of ongeleid projectiel
“Wie veel interesses, plannen en een lange bucketlist heeft, is geen flierefluiter of ongeleid projectiel”, zegt Emilie Wapnick, auteur van Hoe word je alles? en oprichter van de community Puttylike. Dat beamen ook Agnes Swart (illustrator, fotograaf en content-ontwikkelaar), Tanja Vlieger (regieassistent, tekstschrijver en klusser) en Stella de Windt (projectmanager, marketingcommunicatie-adviseur en interieurstylist). Zij zijn ervaringsdeskundigen en vertellen wat multipotentialisme voor hen inhoudt en geven tips aan mensen die niet één hokje te stoppen zijn.

Het is oké
Als kind al had Agnes nooit één hobby en was voor veel dingen te porren. “In de tijd dat ik in loondienst werkte, merkte ik dat lange projecten zonder echte deadline met steeds eenzelfde aanpak niet mijn voorkeur hadden. Uiteindelijk begon ik voor mezelf en heb ik nu uiteenlopende projecten naar elkaar lopen. Hoewel de dingen die ik doe vaak een creatieve inslag hebben, vroeg ik me met enige regelmaat af of ik niet iets moest kiezen. Moest ik me niet richten op fotografie of juist op illustratie, gezien de meeste mensen één ding kozen en zich daarin specialiseerden? Tijdens mijn opleiding fotografie worstelde ik zo dat ik toen begonnen ben met elke dag te tekenen. Achteraf gezien was dat een duidelijk teken dat die totale focus op één ding niet iets voor mij is. Juist in de creatieve wereld merk ik dat het vaak heel handig is dat ik van meerdere markten thuis ben. Meer en meer accepteer ik van mezelf dat ik verschillende dingen naast elkaar doe en dat het oké is.”

Alleswiller
Tanja is van alle markten thuis. “Een alleskunner, dat klinkt misschien een beetje arrogant. Een ‘alleswíller’ is dan een beter woord. Ik ben goed in taal en organiseren, maar ook goed met m’n handen. En kan best aardig klussen dankzij mijn ruimtelijk inzicht en timmermansoog. Creativiteit, wilskracht en uitdaging zijn woorden die heel erg bij me passen, en voor mij ook alles te maken hebben met multipotentialisme.” Stella noemt zichzelf een ‘ik-vind-heel-veel-leuk & wil-heel-veel-ontdekken-en-blijven-leren-type.’ “Ik ben een creatief met een brede interesse, wil met mijn handen bezig zijn, ga volledig op in nieuwe activiteiten, maar raak ook net zo snel weer uitgekeken op de dingen waar ik mee bezig ben. Niet omdat ik het dan niet meer leuk vind, maar omdat het onbekende en nieuwe een grotere aantrekkingskracht heeft, dan het herhalen van mijn ‘kunstje’. Ik werk inmiddels tien jaar als freelancer en heb achter heel veel verschillende deuren mogen kijken. Ben ik een veelweter? Nee, dat niet. Weet ik veel over van alles? Nee, dat eigenlijk ook niet. Ik vind gewoon heel veel leuk en vooral ook interessant.”

Voor- en nadelen
Agnes zegt: “Het voordeel is dat ik vrijwel altijd nieuwe dingen leer, op verschillende plekken kom en dat ik brede kennis en vaardigheden heb die ik kan inzetten in de verschillende projecten. Het nadeel is dat niet iedereen het snapt dat je meerdere dingen naast elkaar doet, dat daar soms iets bij kan komen en soms ook iets vanaf valt. ‘Maar jij maakte toch ook websites?’ Die verwarring maakte soms dat ik ga twijfelen: Is dit wel een goed idee? Vinden mensen me niet wispelturig? Ben ik wel een echte fotograaf of illustrator, ben ik wel goed genoeg? Moet ik niet gewoon een baan zoeken, dan is het maar duidelijk wat ik doe. De kunst is om me niet te laten leiden door deze reacties en bij mezelf te blijven, zolang dit werkt voor mij is het goed.” Tanja ziet als voordeel dat ze mag doen wat ze wil. “Ik hoef me niet te verontschuldigen als ik even geen zin heb in het één, en ondertussen volledig opga in het ander. Het nadeel is dat het soms wat uitleg vergt om onbegrip bij anderen weg te nemen. Rijk ben ik er ook nog niet van geworden.”

En, wat doe jij nou eigenlijk, Stella? “Tja”, zegt Stella. “Ik blijf het lastig vinden om een antwoord te geven op deze vraag. Aarzelend vertel ik dan iets over mijn bedrijf en wat ik zo ongeveer doe en eindig met een vage tekst als … uh … , nou … van alles op creatief marketing en communicatiegebied. Het liefst zou ik op deze momenten zeggen dat ik kapster (of iets anders) ben. Dat is een duidelijk antwoord en snapt iedereen. Gek is dat. Misschien zelfs wel een tikje neigend naar een sociaal gewenste reactie. Geen idee. Ik heb het idee dat ik mijzelf als freelancer wel eens uit de markt prijs, omdat mensen het lastig vinden om mij op de juiste waarde in te schatten. Ik heb tenslotte zoveel verschillende dingen gedaan. De voordelen vind ik vooral dat ik – door mijn brede interesses, opgedane ervaring en het omgaan met verschillende soorten mensen – me heel snel in een nieuw bedrijf kan aanpassen en functioneel inzetbaar ben. Ik scan, luister, bekijk hoe mensen samenwerken en combineer dat met mijn eigen kennis.”

Een multipotentialist durven zijn in een wereld vol met specialisten. Hoe doe je dat?
Een multipotentialist volgt steeds zijn interesses. En iedereen doet dat op zijn eigen manier. De een kan zijn ei kwijt in een baan, waarin hij verschillende petten op heeft. De ander sprokkelt tussen verschillende projecten, parttime banen en ondernemingen. Hosselen wordt dit ook wel eens genoemd. Weer een ander verdient zijn geld met een 9-tot-5 baan en haalt zijn energie meer uit een passie die hij daarnaast heeft. En ook zijn er mensen die enkele jaren binnen hetzelfde vakgebied opereren en daarna een carrièreswitch maken naar een totaal andere interesse. Agnes vindt het eigenlijk wel leuk om verrassend uit de hoek te komen en op te vallen in de grote grijze massa: “Het is niet altijd gemakkelijk. En het is soms lastig uitleggen dat ik me bezighoud met vormgeving, fotografie en dat ik ook nog educatieve projecten doe (en ook wel wat kaas gegeten van het maken van websites). Ik stem het meestal een beetje af op diegene met wie ik praat en besluit dan wat ik precies vertel over wat ik doe, hoe uitgebreid het verhaal wordt en soms is het ook prima als iemand gaandeweg erachter komt dat ik niet maar één ding doe.”

Meerdere specialismes
Ook Tanja doet graag meer dingen naast elkaar: “Ik zie het niet als een tegenstelling. Ik heb gewoon heel veel specialismes. Ik doe namelijk nooit iets half, dus al mijn projecten, hoe uiteenlopend ook, probeer ik als volwaardig specialist te doen. Multipotentialisme is voor mij geen excuus om iets af te raffelen, of iets maar met een half oog te doen, maar juist om al die dingen legitiem naast elkaar te doen.” Stella denkt er niet heel erg bewust over na hoe ze zich moet bewegen tussen alle specialisten om haar heen: “Ik ben wie ik ben en doe wat ik doe. Ik pas mij snel aan, weet snel wanneer ik een specialist tegenover mij heb en probeer daar vooral van te leren en zet mijzelf tegenwoordig als projectmanager in de markt. Dat is wat mij betreft de beste titel, waarbij mensen geen vragen stellen, geen stempel op je drukken, maar begrijpen dat een projectmanager een heel breed begrip is.”

Tips & tricks
Je weet pas of een vakgebied bij je past als je het werk ook echt uitprobeert. Het wordt mooi verwoord in het boek Hoe word je alles*: ‘Experimenteer, dwaal en maak je dit alles eigen. Het is jouw carrière. Het is jouw leven’. Ik zeg het ook vaak tegen mijn klanten: Zie het als buitenspelen, spelen in de speeltuin! Vind je de schommel leuk of ben je die na een tijdje zat? Hang je liever aan het klimrek of word je dolblij van uren taartjes bakken in het zand? Dat is toch ontdekken en doen. Het is jouw loopbaan. Jij bepaalt wie je wilt zijn en wat je wilt doen. Niemand anders. Er is geen geijkt loopbaanpad. Dit is echt voor iedereen anders. En zeker voor de multipotentialisten onder ons.

De belangrijkste tips:
✔ Het staat je vrij om aan iets nieuws te beginnen of te stoppen met iets. Een keuze maken betekent niet dat je er voor altijd aan vast zit. Probeer vooral veel uit, kijk wat voor jou werkt. Niets is fout, heel cliché. (Agnes)
✔ Stop met jezelf conformeren aan verwachtingen waar je niet aan kunt én wilt voldoen. Want succes is een keuze, creativiteit ook. Als je niet in één hokje wilt zitten, en je bij meerdere prettig voelt, stap uit die ene en ga freewheelen. (Tanja)
✔ Kijk bijvoorbeeld samen met een coach hoe je een kader kunt vormen, waar jij je prettig bij voelt en hoe je op de juiste waarde wordt geschat. En blijf reflecteren. Waar sta je? Wat ben je aan het doen? Wat zou je anders willen doen? Of wat zou je heel graag nog willen doen? (Stella)
✔ De belangrijkste tip is misschien wel: doe gewoon waar je goed in bent en geniet er van. (Stella). Al doende komt je erachter, weet Agnes uit ervaring. Gewoon doen, zegt ook Tanja.

Waar sta jij over vijf of tien jaar?
Agnes blikt vooruit: “Misschien dat ik over tien jaar wel heel iets anders doe, who knows, dat maakt het leven verrassend interessant!” Tanja vult aan: “Ik heb het multipotentialisme pas omarmd. Geen idee of ik hier over een paar jaar op terugkijk als trend, als hype. Voor nu voel ik me er prettig bij. Geeft het me een vrijbrief om me als freelancer in meerdere dingen tegelijk te specialiseren. De grap is dat ik meer gedaan krijg op alle fronten, dan wanneer ik me in dezelfde tijd blindstaar op één project! De afwisseling is de katalysator zeg maar.” Stella leeft in het moment: “Het is goed zoals het gaat. En zoals het gaat, is het goed. Ik word er blij van.”

Gratis adviesgesprek
Wil jij jouw loopbaan opbouwen uit twee (of meerdere) interesses? En weet je niet waar je moet beginnen? Ik denk graag met je mee. Maak een afspraak voor een gratis adviesgesprek.

*Bron: ‘Hoe word je alles’ – voor mensen die (nog steeds) niet weten wat ze willen worden van Emilie Wapnick